ARAÇ TEKNİĞİ 

                                 ARACI TANIMA VE ARAÇ KULLANMAYA HAZIRLIK 

KONU 1. ARAÇTA GENEL OLARAK BULUNAN KISIMLAR VE SİSTEMLERİ

Şunlardır ; 

Karoseri : Motor, güç aktarma organları ve diğer sistemleri üzerinde taşıyan kısımdır

Döşeme : Aracı ntavanının koltuklarını oluşturan kısımdır

Motor : Aracın hareketi için güç elde edilen makinedir

GÜç aktarma organları : Motorun gücünü çekici tekerleklere aktaran elemanlardır

Direksiyon sistemi : Aracın istenilen yöne sevkini sağlar

Aydınlatma ve gösterge sistemleri : Aracın gece veya gündüz rahat hareket etmesini sağlar

KONU 2. MOTOR VE ÇALIŞMA PRENSİBİ

Motorun tanımı ve çeşitleri

Motorun tanımı : Yakıttan elde edilen ısı enerjisini mekanik enerjiye çeviren makinelere motor denir

Yakıtın, yanma yerine göre sınıflandırılması

 1. İçten yanmalı motorlar : Yakıt,motorun silindirleri içerisinde yanıyorsa, içten yanmalı motor denilir

2. Dıştan yanmalı motorlar : Buhar türbinleri, vs.

Zamanlarına göre sınıflandırılması 

1. Dört zamanlı motorlar

2. İki zamanlı motorlar 

Yakıt çeşitlerine göre sınıflandırılması

1. Benzinli motorlar

2.Dizel motorlar

3.LPG Motorlar

Yapım özelliklerine göre sınıflandırılması

Motorların çeşitlerine ilişkin gerekli olan ayrıntılı açıklamalar ilerdeki konularda mevcuttur.

MOTORU NBELLİ BAŞLI PARÇALARI

Egzoz subabı : Egzozun zamanında açılarak egzoz gazlarının dışarıya çıkmasını sağlar 

Motorlar çalışma zamanlarına göre iki ve dört zamanlıdır.

Binek araçlarında dört zamanlı motor kullanılmaktadır. Dört zamanlı motorda silindir içerisinde, aşağıdaki sıra ile olaylar meydana gelmektedir.

Emme zamanı , sıkıştırma zamanı , ateşleme zamanı , egzoz zamanı

Motorların çalışmasını anlayabilmek için alt ölü nokta ile üst ölü nokta tanımının bilinmesi gerekir

ÜÖN : Pistonun silindir içerisinde çıkabildiği en üst nokta

AÖN : Pistonun silindir içerisinde inebildiği en alt nokta 

A) Emme Zamanı

Emme zamanında, pistonun ÜÖN'dan AÖN'a harekete başladığı anda emme subabı açılır silindirin hacmi büyür ve vakum meydana gelir. Piston AÖN'a indiğinde emme subabı kapanır

B) Sıkıştırma Zamanı

Emme zamanı tamamlayan piston AÖN'dan ÜÖN'e hareket ederken emme ve egzoz subapı kapalı olduğu için önündeki benzin hava karışımını yanma odasında sıkıştırır, sıkışan karışımın basınç ve sıcaklığı artar

C) Aateşleme (İş) Zamanı

Pistonun yanma odasına sıkıştırdığı karışım buji tırnakları arasında meydana gelen elektrik kıvılcımı ile ateşlenir. Karışım hızla yanar. Silindirdedki basınç pistonu AÖN'a doğru iter ve iş meydana gelmiş olur

D) Egzoz Zamanı

Piston AÖN'a gelince egzoz subapı açılır pistonun ÜÖN'a hareketiyle yanmış gazlar egzoz subapından dışarıya doğru atılır ve motorun çalışması için süreklilik sağlanır.

KONU 3. ARAÇ KULLANMAYA HAZIRLIK 

1. Sürücü koltuğunun ayarlanması

Aracın kullanımı ve ayakların rahat bir şekilde kumanda etmesi için önce koltuk ayarlanır. Koltuk ayarı, ayakları kullanırken vücudu öne ve arkaya hareket ettirmeyi sağlar, ayakların ve vücudun yorulmaması için bu işlem önemlidir.

2. Aynaların Ayarlanması

Aynalar bize aracın arkasından , sağından ve solundan gelen trafiğin kontrol etmemizi sağlar

3. Emniyet Kemerinin Takılması

Can güvenliğimiz bakımından hareket etmeden önce emniyet kemerinin takılması gereklidir.

4. Baş desteklerinin ayarlanması

Hareket halindeyken trafiğin kontrol edilebilmesi için baş desteklerinin görüşü engellememesi gerekir.

5.Direksiyonun ayarlanması

Direksiyon simidinin altında bulunan kumanda kolunu açarak, direksiyonu aşşağı ve yukarı hareket ettirip direksiyonarahat kumanda edebilecek şekilde ayarlanmalıdır.

KONU 4. ARACIN DIŞ KONTROLÜNÜN YAPILMASI

Araca binmeden önce aracın etrafı kontrol edilerek ; arkasında ve altında çocuk kedi ve köpek varmı diye bakılmalı. Lastikler kontrol edilmeli. Kaportada ve aynalarda çarpma, çizik ve eğik olup olmadığına bakılmalı. Çünkü siz aracı bıraktıktan sonra başkaları gelip aracınıza çarpıp kaçmış olabilir. Böyle bir durumda yetkililere rapor tutturulmasını

Arac bulunduğu yerden çıkarılınca aracın bırakıldığı yere bakılır. 

• Aracın ön kısmında su birikintileri varsa radyatör veya hortumlar delinmiş olabilir
• Motor kısmının altında yağ damlaları motordan yağ akmış olabilir
• Aracın orta kısmında yağ damlaları varsa vites kutusundan yağ akmış olabilir
• Araç arkadan çekişli ise arka kısmında yağ damlaları varsa difransiyelden yağ akmış olabilir
• Tekerleklerim bulunduğu yerde yağ damlaları varsa fren hidroliği boşalmış olabilir.

KONU 5. KOLTUK VE AYNA AYARLARI 

1.Sürücü koltuğunun ayarı

Sürücüler araçlarının koltuğunu kendine göre aşağıdaki gibi ayarlamalıdır.

• Sırtı her zaman koltuğa yapışık olmalı
• Bacakları direksiyon simidine değmemeli
• Ayaklar pedallardan çekilince diz hiç bir tarafa değmemeli
• Kollar direksiyona uzatıldığında bilekler direksiyon simidine gelecek şekilde koltuk arkaya vena öne çekilir.

2.Ayna ayarları

Sürücü ; trafikte hareket halinde iken aynaları aracının sağını solunu ve arka tarafını kontrol ederek güvenli bir sürüş sağlamak için kullanır.

Aynaların ayarlanması ; aracın iç aynasını arka camdan yolu iyi görebilecek şekilde ayarlanmalıdır. İç dikiz aynaları ece yolculuğunda arkadan gelen araçların far ışıklarını sürücünün gözüne yansıtır. Böyle durumlarda dikiz aynası gece konumuna ayarlanması gerekir.

Günümüzdeki bazı araçlarda dikiz aynası far ışıklarında otomatik olarak kendisi koyulaşır ; buda sürücünün ışıktan gözünün etkilenmesini engeller.

Arabanızın sol dikiz aynası : Aynanın sağ alt köşeinde sol arka kapıdaki plastik tutma yeri görülecek şekilde ayarlanmalıdır. 

Arabanın sağ dikiz aynası : Aynanın sağ alt köşesinde, sağ arka kaoısının plastik tutma yeri görülecek şekilde ayarlanmalıdır. 

KONU 6. EMNİYET KEMERİNİN TAKILMASI VE BAŞ DESTEKLERİ 

Otomobil ve otomobil gibi işlem gören arazi taşıtlarında sürücüler ile ön ve arka koltukta oturanlar emniyet kemeri takmak zorundadırlar. Minibüslerde sürücü ve yanında oturan yolcuların emniyet kemeri takma zorunluluğu vardır. emniyet kemeri sürücü ve yolcuyu ani fren ve kaza durumunda kafalarının cama çarpmasını yada araçtan fırlamasını önler. 

KONU 7. ARACIN ÇALIŞTIRILMASI 

Kontak anahtarını yerine takmadan önce el freni çekik ve vitesin boşta olduğu kontrol edilmelidir.

Kontak anahtarını yerine taktıktan sonra anahtar saat yönünde çevrildiğinde dönmüyorsa direksiyon kitlenmiş olabilir. Direksiyonu hafifçe sağa sola oynatırken kontak anahtarı çevrilip açılmalıdır.

KONU 8. ARAÇ GÖSTERGELERİNİN KONTROLÜ

Aracın ön paneli üzerine, sürücünün kolay görebileceği yere konulmuştur. Arıza meydana gelmeden önce veya arıza meydana geldiği anda sürücüyü uyarmak,aracın sistemlerrinin çalışması hakkında bilgi vermek amacıyla kullanılır.

1. Motor yağ basıncı

2.Soğutma suyu sıcaklığı

3.Vites arızası

4. Ön ısıtma bujileri

5. Mazot filtresinde nem

6. Fren sisteminde hatalı çalışma

7.Fren balatalarında aşınma

8.ABS sistemi

9.Park lambaları

10.Unuz farlar

11.Sis lambaları

12.Arka sis lambaları

13.Sağ sinyal lambası

14.Sol sinyas lambası

15.Lambalar arızalı 

16.Akü şarjı

18.Yakıt rezervi

19.Motor kontrol sistemi arızası

20.Air bag arızası

21.ASR sistemi arızası

22.Aracın koruma sistemi arızası

24.Kapıların tam kapanmaması

25.Yolcu tarafındaki hava yastığının manuel olarak devreden çıkması

26.Ara yan hava yastığının devreden çıkması

27.Otomatik hız kontrolü

28.VBC de arıza

29.Jenerik arıza

ISITMA BUJİLERİ İKAZ GÖSTERGESİ

Soğuk havada aracı kolayca çalıştırmak için ısıtma bujileri silindir içindeki havayı ısıtır. Dİzel motorlu araç çalıştırırken kontak anahtarı açılıp marşa basmadan önce gösterge panelinde bulunan ısıtma bujileri ikaz ışığının sönmesi beklenir.

KİLOMETRE SAATİ

Aracın seyrettiği hızı,kilometre veya mil olarak gösterir

MOTOR DEVİR SAATİ 

Motorun devir sayısını birim zamanda gösterir

GÜNLÜK KİLOMETRE SAYACI 

Dışarıdan kumanda ile sıfırlanabilen ve seyredilen mesafeyi kontrol eden göstergedir 

SICAKLIK GÖSTERGESİ

Motorun ısısını gösterir 

YAKIT SEVİYESİ GÖSTERGESİ

Depodaki yakıt miktarını gösterir 

JİKLE GÖSTERGESİ

Jiklenin çekili olup olmadığını gösterir 

EL FRENİ GÖSTERGESİ 

El freninin çekili olup olmadığını gösterir.

ZAMAN SAATİ

Günlük saati gösterir

DÖRTLÜ FL AŞÖR GÖSTERGESİ

Dörtlü flaşör : Aracın arızalanması , acil hasta taşınması vs. Durumlarında uyarı anlamında kullanılır.

SİNYAL GÖSTERGESİ

Aracın manevralarda, sinyal lambalarının ynaıp yanmadığını gösterir.

KISA VE UZUN FAR GÖSTERGESİ

Kısa ve uzun huzme farların ynaıp yanmadığını gösterir

SİS LAMBASI GÖSTERGESİ

Ön ve arka sis lambalarının yanıp yanmadığını gösterir

MOTOR OTO DİYOGNASTİK GÖSTERGESİ

Motor hakkında bilgi verir.

FREN HİDROLİK YAĞI SECİYESİ GÖSTERGESİ

Fren hidrolik yağ seviyesini gösterir

SOĞUTMA SUS SEVİYESİ GÖSTERGESİ

Radyatördeki soğutma suyu seviyesi hakkında bilgi verir.

MAZOT FİLİTRESİ SU SEVİYESİ GÖSTERGESİ

Dizel araçlarda mazot filtreside suyun olup olmadığını bildirir.

MOTOR YAĞ SICAKLIĞI GÖSTERGESİ

Motor yağlama yağı sıcaklığını göildirir

                       ARAÇLARIN PERİYODİK ARALIKLARLA YAPILACAK BAKIMLARI 

1.Günlük bakımlar

• Akaryakıt kontrolü
• Motor yağının kontrolü
• Motor suyunun kontrolü
• Araca binerken lastiklerin kontrolü
• Firen yağı seviyesinin kontrolü
• Cam suyunun kontrolü
• Akünün kontrolü
• Aydınlatma sisteminin kontrolü

2.Periyodik bakımlar

​Aracın uzun süre arıza yapmadan kullanılabilmesi için belirli kilometrelerde yapılan bakımlardır

• Motor yağ ve yağ filtresinin değişimi
• Hava filtre elemanının değişimi
• Kılıma polen fitresinin kontrolü ve değişimi
• Vantilatör kayışının kontrolü
• Kavrama pedalı kontrolü
• Supap ayarı kontrolü
• Cam su fıskiye motorunun ve fiskiye memelerinin kontrolü
• Bujilerin kontrolü ve değişimi
• Ön fren balata kontrolü
• Arka fren balata kontrolü
• Lastik aşınmalar kontrolü ve yerlerin değişimi
• El freni kontrolü ayarı
• Direksiyon yağının kontrolü
• Triger kayışının kontrolü

KONU 1. AKARYAKIT KONTROLÜ

Sürücü araca binip kontak anahtarını açtığında yakıt göstergesine bakmalıdır. Göstergedeki yakıt miktarı kırmızı bölümden aşağıda olmamalıdır. Tamamen yakıt bitmeden yakıt alınmalıdır, aksi taktirde yakıt deposunda biriken su ve pislikler yakıt sistemine giderek hasar yaratabilir 

KONU 2. MOTOR YAĞI KONTROLÜ

Araç düz zemine alınır. Kontak anahtarı kapatılır. Yağın karterde toplanması için 4-5 dakika beklenir. Yağ çubuğu yeniden çıkartılıp bir bez parçası ile temizlenir. Yağ çubuğu yerine takılır,yeniden çıkarıtılan çubuk yere paralel durumda tutulur.

MOTOR YAĞININ AZ VEYA ÇOK OLMASININ SAKINCASI

Yağın ölçümü yapıldığında yağ ; yağ çubuğunun da mininmum veya aşağısında ise tam yağmala olmayacağından motor yanar. Yağıt kaliteside normalse ve değişme zamanı gelmemişse külbütör kapağının üzerinde kapak açılarak yağ ilave edilir.

Motorda yağ fazla ise motor yağ yakar krank milinin yağ keçelerini bozar. Bu nedenle motor yağı maksimum ve minimum çizgileri arasında olmalıdır.

KONU 3. RADYATÖR VE SİLECEK SUYU KONTROLÜ

RADYATÖR SUYU KONTROLÜ

Soğuk motorda : Radyatörün yanında su takviye kabu varsa ; kabun üzerinde bulunan minimum ve maksimum çizgileri arasında suyun olması gerekir, değilse kapağı açılarak minimum ve maximum çizgileri arasına gelinceye kadar temiz içme suyu ilave edilir.

Sıcak motorda : Dikkatli bir şekilde aracın kaputu açılır. Motorun soğuması için biraz beklenir.

Radyatörün yanında sus takviye kabu varsa; Ele bir bez alınıp, dört beş kat katlanır. Takviye kabı kapağının üzerine koyarak kapak hafifçe bastırarak gevşetilir. Takviye kabı buhareın tamamen boşaldığından emin olduktan sonra kapak açılır. Ilık su varsa yavaş yavaş içme suyu ilave edilir.

Silecek suyu kontrolü 

Aracın ön ve arka camlarının temizlenmesi için cam yıkama bidonunun kapağı açılarak suyu kontrol edilir. eksikse tamamlanması gerekir.

KONU 4. LASTİK HAVA BASINÇLARININ VE DİŞ DERİNLİKLERİNİN KONTROLÜ 

Lastiklerin hava basınçları güvenli sürüş için çok önemlidir. Doğru hava basıncına sahip lastikler hayati önem taşır. Her 10 ciddi kazadan birinin yanlış hava basınçlı lastiklerden kaynaklanmaktadır.

Düşük basınçlı lastiklerde ;

• Aşırı miktarda ezilmeler olur.
• Kenarlardan aşınır
• Direksiyon zor döner
• Yakıt sarfiyatı artar
• Yağmurlu havalarda lastiklerdeki su kanalları tıkanır yeterince su boşaltamaz ıslak yollarda kayma yapar

Yüksek basınçlı lastikler ;

• Orta kısımdan aşınır
• Araçta zıplamalar hissedilir
• Dİreksiyon hakimiyeti kaybolur

Her sürücü aracının ; 

• Jantını
• Lastik supabının kontrolünü yapmalıdır
• Lastik diş derinliği 1.6 mm nin altına düşmemelidir
• Lastik yangınlarında kuru kimyevi yangın söndürme tüpleri kullanılmalıdır.

KONU 5. IŞIK VE İKAZ SİSTEMİNİN KONTROLÜ 

Araçların gece ve gündüz trafiği aksatmadan seyretmelerini sağlayabilmek için aydınlatma ve ikaz sistemlerine ihtiyaç duyulmuştur.

Araçların ışıkları ve renkleri :

Farlar: Beyaz veya açık sarı

Ön dönüş lambaları : Beyaz veya portakal rengi

Arka dönüş lambaları : Sarı veya portakal rengi 

Fren lambaları : Kırmızı renkli

Geri vites lambaları : Beyaz veya çık sarı renkli

Flaşör : Portakal renkli

İç lambaları : Beyaz ışık renklidir.

Sigorta : Elektrik devresinde kısa devreden doğacak tehlikeyi önler

AYNI DEVREYE BAĞLI LAMBALAR YANMIYORSA BAKILACAK KISIMLAR

Aynı devreye bağlı lambalar yanmıyorsa sigortaya veya lamba düğmesine bakılır. Bir kısmı yanmıyorsa yanmayan lambanın ampülü patlamış kablo bağlantıları çıkmış yada paslanmış olabilir.

SİGORTANIN DEĞİŞTİRİLMESİ

Sigorta attı ise aynı amperde yeni sigorta ile değiştirilmekidir.

AYNI DEVREYE BAĞLI LAMBALARIN IŞIK ŞİDDETLERİ FARKLI YANIYORSA BAKILACAK KISIMLAR

Farlardan biri sönük, diğeri normal şiddetle yanıyorsa sönük olan farkın kablo bağlantıları oksitlenmiş veya gevşemiş olabilir. Farların bakımı yapılırken, far ayarınında yapılması gerekir. 

KONU 6. AKÜ SUYU KONTROLÜ

Akü elektrik enerjisini kimyasal enerji halinde,kimsyasal enerjiyi de elektrik enerjisi halin de depo eder ve birbirine çevirir. Motor çalışmazken alıcıların elektrik ihtiyacını karşılar.

Eleman kapakları teker teker açılarak içerisinde bulunan elektrolikit seviyesine bakılır elektrolit azalmış ilse plakalardan 1-1,5 scm üstüne çıkacak kadar saf su ilave edilir.

                         SÜRÜCÜLER TARAFINDAN YAPILACAK BASİT UYGULAMALAR 

KONU 1. TEKERLEK VE LASTİK DEĞİŞİMİ

Tekerlek herhangi bir nedenle değiştirilmek istendiğinde araçtan inmeden önce gerekli emniyet tedbirleri alınır.

• Motor durdurulu, el freni çekilir. Araç uygun vitese takılır iniş eğimli yolda birinci vitese takılır
• Yedek teker, kriko ve bijon anahtarı, değiştirilecek tekerin yanına getirilir
• Jant kapağı varsa tekerden çıkarılır.
• Bijon somunları karşılıklı sökülür
• Teker çıkartılıp aracın altına konulur.
• Aracın altıdanki teker yerine takılır.
• Bijon somunları sıkıştırılır
• Aracın altındak iyedek teker çıkartılır
• Araç krikodan indirilir

Zaman zamanda yedek lastiğin basıncı kontrol edilmelidir.

KONU 2. KAR ZİNCİRİNİN TAKILMASI

Çekici tekerleklerin her ikisindede karlı havalarda kar lastiği veya patinaj zinciri takılır 

KONU 3. AMPUL DEĞİŞİMİ 

Aynı devreye bağlı lambalardan biri yanmıyorsa yanmayan lambanın ampulü değiştirilir. Far ampulleri değiştirilirken yeni takılacak ampulün metal kısmından tutulup ampul ucundaki siyah bölgeye dokunulmalıdır.

KONU 4. RADYATÖRE ANTİFİRİZ KONULMASI 

Soğutma sisteminde su kullanıldığına göre suyun soğuk havada donduğunu biliriz o halde soğutma sistemindeki su, donacak olursa motor ve radyatör çatlar.

Donmayı önlemek için soğutma sistemine antifiriz ilave edilir. Antifiriz, üzerinde yazılan açıklamaya göre konulmalıdır kireç oluşumunu ve paslanmayı önler.

     ARACIN HEMEN DURDURULUP KONTAĞIN KAPATILMASINI GEREKTİREN HALLER

KONU 1. YAĞ VE ŞARJ LAMBASININ YANMASI

MOTOR ÇALIŞIRKEN YAĞ LAMBASININ YANMASI 

Motor çalışırken yağ lambası yanarsa, göstergeli tiplerde yağ göstergesi basınç göstermezse araç uygun yerde hemen durdurulur. Kontak anahtarı kapatılıp motor stop edilir.

Bunların dışında yağ lambasının yanma sebepleri

• Yağ pompası arızalanmıştır
• Yağ filtresi tıkanmıştır
• Yağ göstergesi lambası arızalanmış olabilir.

MOTOR ÇALIŞIRKEN ŞARJ LAMBASININ YANMASI

Motor çalışırken şarj lambası yanıyorsa araç uygun yerde durdurulup kontak anahtarı kapatılır. Motor stop edilir. Şarj etmeme nedeni araştırılır. Arıza giderilmiyorsa tamirciye götürülür.

Vantilatör kayışı kopmuş veya gevşemiş olabilir. Gevşekliği 1-1,5 cm olmalıdır. Alternatöre ve regülatör kablı bağlantılraında oksitlenme olabilir. Arızalı olabilir.

KONU 2. YANIK KABLO VEYA FARKLI KOKULAR ALINMASI İLE MOTORDAN ANORMAL SESLER GELMESİ

Motor çalışırken aracın içerisine kablı yanığı kokusu veya farklı kokular geliyorsa, araç durdurulup nedeni araştırılır. Elektrik tesisatı yangınlarında akünün eksi kutup başı sökülmelidir.

                                YAKIT TÜKETİMİNDE EKONOMİ SAĞLANMASI

KONU 1. ARAÇLARIN FAZLA YAKIT YAKMASININ NEDENLERİ

A) Sürücüye bağlı sebebler ve önlemleri

• 90 km/s den hızlı gidilmesi
• Ani kalkış ve duruşlar
• Uygun vites ve hızda araç kullanılmaması
• Klimanın çalıştırılmasıdır

B) Motora bağlı sebepler

 1.Ateşleme sisteminden kaynaklanan sebebler 

Buji platin avans ayarları katalog değerinde değil ise araç fazla miktarda yakıt yakar. Egoz gazı siyah duman şeklinde çıkar motor çekişten,güçten düşer.

 2. Yakıt sisteminden kaynaklanan sebebler

• Rolanti devrinin yüksek olması
• Jiklenin çekik unutulması veya kapalı olması
• Yakıt sistemi karışım ayarlarının bozuk olması
• Hava filtresinin kirli veya tıkanık olması
• Enjeksiyon pompası ve enjektörlerin ayarlarınn bozuk olmasıdır

C) Araca bağlı sebepler

• Aracın dış görünüşünde keskin köşeli kısımların bulunması durumunda rüzgar etkisi 
• Fren ayarlarının sıkı olması
• Debriyaj balatasının kaçırması
• Lastik havalarının tavsiye edilen değerden düşük olmasıdır.